موسسه حقوقی دادگستر راشنو

کنوانسیون حفاظت از محیط زیست دریای خزر (کنوانسیون تهران ) روز سه شنبه 13 آبانماه سال 82 با حضور رییس سازمان حفاظت محیط زیست جمهوری اسلامی ایران، وزیر جمهوری آذربایجان و معاونین وزرای محیط زیست جمهوری قزاقستان، فدراسیون روسیه و ترکمنستان در تهران امضا شد.
طرفهای متعاهد (جمهوری آذربایجان، جمهوری اسلامی ایران، جمهوری قزاقستان، فدراسیون روسیه و ترکمنستان ) با آگاهی از تخریب محیط زیست دریای خزر در اثر آلودگی ناشی از منابع مختلف فعالیتهای انسانی از جمله تخلیه مواد مضر، خطرناک، مواد زائد و سایر آلودگیهای ناشی از منابع دریایی و منابع مستقر در خشکی، با تصمیم راسخ در حفظ منابع زنده دریای خزر برای نسلهای حاضر و آینده، با آگاهی به ضرورت تضمین عدم مضر بودن فعالیتهای مستقر در خشکی برای محیط زیست دریای خزر، با توجه به خطرات ناشی از نوسانات سطح آب که محیط زیست دریای خزر و خصوصیات اکولوژیکی و آب نگاری منحصر به فرد آن را تهدید می کند، با تاکید بر اهمیت حفاظت از محیط زیست دریای خزر و با تصدیق اهمیت همکاری میان دولتهای ساحلی خزر و با سازمانهای بین المللی مربوطه، با هدف حفاظت و نگهداری محیط زیست دریایی دریای خزر کنوانسیون تهران را امضا کردند.
بخش اول
« مفاد کلی »
ماده 1
« تعاریف »
برای مقاصد این کنوانسیون :
*منظور ازدولت « برنامه عملکرد »، برنامه علمکرد برای حفاظت و توسعه پایدار محیط زیست دریای خزر می باشد.
*منظور از«طرف متعاهد »، دولت ساحلی خزر میباشد که رضایت داده بوسیله این کنوانسیون محدود شود.
*منظور از،« تخلیه مواد زاید » عبارت است از :
- هرگونه انتقال یا دفع عمدی مواد زاید یا سایر مواد ناشی از شناورها، وسایط نقلیه هوایی، سکوها یا دیگر ساز ه های ساخت بشر

- هرگونه رهاسازی عمدی لاشه شناورها، وسایط نقلیه هوایی، سکوهایی بلااستفاده یا دیگر سازه های ساخت بشر در دریای خزر
*منظور از ،« مواد خطرناک »، هرگونه موادی است که ایجاد مسمومیت، سرطان، تغییرات ژنتیکی یا معلولیت ارثی مینمایند به ویژه در صورتی که مقاومت باشند.
*منظور از « مرجع ملی »، مر جعی است که هر طرف متعاهد به عنوان مسوول هماهنگ ساختن اقدامات ملی برای اجرای این کنوانسیون و پروتکل های آن تعیین نموده است.
*منظور از « سازمان »، سازمان همکاری دولت های ساحلی دریای خزر برای هماهنگی و اجرای این کنوانسیون و پروتکلهای آن می باشد که در فوریه 1992 در تهران، کشورهای ساحلی دریای خزر با تشکیل آن موافقت نموده اند.
*منظور از«آلودگی ناشی از منابع واقع در خشکی» آلودگی دریا ناشی از هر نوع منبع مشخص یا نامشخص است که از خشکی، از طریق آب یا هوا یا مستقیما از ساحل به محیط زیست دریایی وارد می شود. این شامل آلودگی ناشی ازدفع عمدی از خشکی به بستر دریا از طریق تونل، خطوط لوله یا دیگر وسایل می شود.
*منظور از « وضعیت اضطراری زیست محیط ی »، یعنی وضعیتی یا تهدید قریب الوقوعی که موجب آلودگی جدی یا زیانهای دیگری به محیط زیست دریای خزر شود و آنچه از علل طبیعی مانند : سیلاب یا سایر فعالیت های انسانی مانند حوادث صنعتی ناشی شود.
*منظور از « حادثه صنعتی »، حادثه ای است که از یک توسعه کنترل نشده در روند هر فعالیتی که مواد خطرناکی را در بردارد ناشی شود؛ خواه در زمان تاسیس، به عنوان مثال در طول ساخت، استفاده، ذخیره، تبادل یا د سترسی، خواه درطول انتقال.
« شناور »، به هرگونه شناوری اتلاق می گردد که در محیط دریایی فعالیت می کند و شامل هاورکرفت، قایق های تندرو، زیردریایی ها، قایق هایی که یدک کشیده می شوند، قایق های خودرو همچنین سکوها و سایر سازه های دریایی انسان ساخت میباشد.
«گونه های غیربومی مهاجم »، یعنی گونه های غیربومی که استقرار و انتشار آنها اکوسیستم ها، زیستگاه ها یا گونه ها را تهدید مینماید و آسیب اقتصادی یا زیست محیطی به وجود می آورد.

ماده 2
« هدف »
هدف این کنوانسیون، که طبق مفاد مربوطه آن دنبال می شود، حفاظت از محیط زیست دریای خزر از کلیه منابع آلوده کننده و حفاظت، نگهداری، احیا و استفاده منطقی و پایدار از منابع زنده آن می باشد.

ماده 3
« دامنه شمول »
این کنوانسیون در مورد محیط زیست دریای خزر با در نظر گرفتن نوسان سطح آب آن و اراضی متاثر از نزدیکی به دریا اعمال میشود.
«تعهدات کلی » بخش دوم
ماده 4
« تعهدات کلی »
طرفهای متعاهد:
الف) به صورت فردی یا مشترک کلیه اقدامات مناسب را برای جلوگیری، کاهش و کنترل آلودگی دریای خزر اتخاذ خواهند نمود؛
ب) به صورت فردی یا مشترک، کلیه اقدامات مناسب را برای حفاظت، نگهداری و احیای محیط زیست دریای خزر اتخاذ خواهند نمود؛
ج) استفاده از منابع دریایی خزر به شکلی که موجب آسیب به محیط زیست دریای خزر نشود؛
د) همکاری با یکدیگر و با سازمانهای ذیصلاح بین المللی به منظور نیل به اهداف این کنوانسیون.

ماده 5
« اصول »
طرف های متعاهد در اقدامات خود به منظور رسیدن به اهداف این کنوانسیون و اجرای مفاد آن، از طریق اصول ذیل راهنمایی خواهند شد .
الف) اصل پیشگیرانه، به موجب آن در جایی که یک تهدید جدی یا خسارت جبرا ن ناپذیر به محیط زیست دریای خزر اتفاق افتد، فقدان اطمینان علمی جامع نمی تواند به عنوان دلیلی برای به تعویق انداختن اقداماتی که توجیه اقتصادی دارند، محسوب شود؛
ب) اصل پرداخت آلوده کننده، به موجب آن آلوده کننده هزینه های آلودگی شامل جلوگیری، کنترل و کاهش را بر عهده دارد؛
ج) اصل دسترسی به اطلاعات مربوط به آلودگی محیط زیست دریای خزر، که طبق آن طر ف های متعاهد یکدیگر را با حداکثر اطلاعات ممکن در این زمینه تجهیز می کنند.

ماده 6
« تعهد به همکاری »
طرف های متعاهد به صورت دو یا چند جانبه برای توسعه پروتک ل های این کنوانسیون که شامل اقدامات، خط مشی ها و استانداردهای اضافی به منظور اجرای این کنوانسیون است، با یکدیگر همکاری خواهند نمود.

بخش سوم
« جلوگیری، کاهش و کنترل آلودگی »

ماده 7
« آلودگی ناشی از منابع واقعی در خشکی »
1- طرف های متعاهد کلیه اقدامات مناسب را برای جلوگیری، کاهش و کنترل آلودگی دریاز خزر ناشی از منابع واقعی در خشکی به عمل خواهند آورد.
2-  طرفهای متعاهد در توسعه پروتکل های این کنوانسیون که شامل اقدامات بیشتری برای جلوگیری، کاهش و کنترل آلودگی دریای خزر ناشی از منابع واقعی در خشکی می باشد همکاری خواهند نمود.
چنین پروتکل هایی می توانند شامل اقدامات ذیل باشد:
الف) جلوگیری، کنترل و کاهش خروج آلایند ه ها از منابع آلوده کننده از طریق بکارگیری تکنولوژی هایی که تولید مواد زاید در آنها صفر یا کم می باشد؛
ب) جلوگیری، کنترل و کاهش آلودگی ناشی از منابع واقعی در خشکی از طریق صدور مجوز تخلیه آبهای زاید توسط مراجع ملی ذیصلاح طرف های متعاهد؛
ج) اجازه تخلیه آبهای زاید بر اساس تشویق به استفاده از تکنولوژی های ایمن محیط زیستی؛
د) تحمیل توصیه های شدید تر از آنچه که در قسمت های « ب» و « ج» این ماده آمده، مطابق پروتکل های اضافی به این کنوانسیون در صورتی که کیفیت آبهای دریافتی یا اکوسیستم متاثر از آن در دریای خزر ایجاب کند؛
ه) بکارگیری انواع تصفیه برای آبهای زاید شهری در صورت لزوم به صورت مرحله ای؛
و) اقدامات مناسب برای کاهش ورود مواد آلی از منابع شهری و صنعتی، نظیر بکارگیری بهترین تکنولوژی ممکن از لحاظ زیست محیطی؛
ز) اقدامات مناسب برای توسعه بهترین رویه های زیست محیطی برای کاهش ورود مواد آلی و خطرناک از منابع نامعلوم از جمله کشاورزی؛
ح) اقدامات لازم برای حفظ پایداری و تصفیه کامل منابع آلوده کننده ساحلی که ادامه آن تاثیرات منفی بر دریای خزر دارد؛
3- چنانچه تخلیه از آبراهی که در سرزمین های دو یا چند طرف متعاهد جریان دارد یا مرز بین آنها را تشکیل می دهد احتمال دارد باعث آلودگی دریای خزر شود، طر ف های متعاهد اقدامات مناسب را برای جلوگیری، کاهش و کنترل چنین آلودگی انجام خواهند داد و در شرایط مناسب با تاسیس ارگانهای مشترک مسوول در تعیین و حل مسایل بالقوه آلودگی، همکاری خواهند نمود.
ماده 8
« آلودگی ناشی از فعالیت های بستر »
طرفهای متعاهد کلیه اقدامات مناسب را برای جلوگیری، کنترل و کاهش آلودگی دریای خزر ناشی فعالیت هایی که در بستر دریا صورت می گیرند، انجام خواهند داد و همکاری آنها در گسترش پروتکل های این کنوانسیون در این زمینه تشویق میگردد.
ماده 9
«آلودگی ناشی از شناورها »
طرف های متعاهد کلیه اقدامات مناسب را برای جلوگیری، کاهش و کنترل آلودگی دریای خزر ناشی از شناورها انجام خواهند داد و در گسترش پروتکل ها و موفقتنامه های این کنوانسیون که شامل اقدامات توافقی، خط مشی ها و استانداردهای موثر میباشد، با در نظر گرفتن استانداردهای بین المللی مربوطه همکاری خواهند نمود.

ماده 10
«آلودگی ناشی از مواد زائد »
1- طرف های متعاهد کلیه اقدامات لازم را برای جلوگیری، ممانعت، کاهش و کنترل آلودگی دریای خزر ناشی از
تخلیه مواد زاید شناورها و وسایط نقلیه هوایی که در سرزمین خود ثبت شده یا با پرچم آن پرواز می کنند، به عمل خواهند آورد.
2- طرف های متعاهد در توسعه پروتکل های این کنوانسیون و اقدامات توافق شده، آیین کار و استانداردهایی که برای آن موثر است همکاری خواهند نمود.
3- زمانی که امنیت کشتی یا هواپیما در دریا در اثر تخریب یا از دست دادن کامل کشتی یا هواپیما در حال تهدید است یا در مواردی که خطری انسان یا حیات دریایی را تهدید کند، چنانچه تخلیه مواد زاید تنها راه دفع تهدید است و اگر احتمال دارد که عواقب خسارت این تخلیه، کمتر از حوادث دیگر است، مفاد این ماده به کار گرفته نخواهد شد. چنین تخلیه هایی باید طوری هدایت شوند که احتمال آسیب رساندن به انسان یا حیات دریایی را به حداقل رساند یا موجب کاهش محدودیت های استفاده معقول از دریا باشد؛ این تخلیه ها باید گزارش شوند و در مورد آنها طبق مفاد پروتکلهایی که در پاراگراف دوم این ماده به آنها اشاره شده عمل شود.
ماده 11
« آلودگی ناشی از سایر فعالیت های انسان »
1- طرف های متعاهد کلیه اقدامات لازم را برای جلوگیری، کاهش و کنترل آلودگی دریای خزر ناشی از سایر فعالیت های انسانی که در موارد 7 تا 10 مورد اشاره قرار نگر فته اند، از جمله احیای اراضی ولایروبی سواحل و سدسازی به عمل خواهند آورد.
2- طر ف های متعاهد کلیه اقدامات مناسب را برای کاهش تاثیرات منفی احتمالی اقداماتی که منشا انسانی دارند را به منظور کم کردن عواقب نوسان سطح دریا بر اکوسیستم دریای خزر انجام خواهند داد.

ماده 12
«جلوگیری از ورود، کنترل و از بین بردن گونه های غیربومی مهاجم »
طرف های متعاهد کلیه اقدامات مناسب را برای جلوگیری از ورود گونه های غیربومی مهاجم به دریای خزر و کنترل و مبارزه با آنها که تهدیدی برای اکوسیستم ها، زیستگاهها و گونه ها میباشند، به عمل خواهند آورد.
ماده 13
«موارد اضطراری زیست محیطی »
1- طرف های متعاهد ضمن انجام کلیه اقدامات مناسب، برای حفاظت از انسان و محیط زیست دریایی در مقابل عواقب موارد اضطراری طبیعی یا انسانی همکاری خواهند نمود. به همین منظور، اقدامات پیشگیرانه، آمادگی ومتقابل از جمله اقدامات احیا کننده خواهند بود.
2- به منظور اقدامات جلوگیری کننده و ایجاد اقدامات آمادگی، طرف متعاهد اصلی، فعالیت های خطرناکی را که قادر به ایجاد شرایط اضطراری زیست محیطی هستند در درون قلمرو خویش مشخص خواهد کرد و همچنین تضمین مینماید که سایر طرف های متعاهد از چنین پیشنهادها یا فعالیت های موجود آگاهی پیدا کنند.
طرف های متعاهد موافقت می نمایند که ارزیابی تاثیرات محیط زیستی فعالیت های خطرناک و اقدامات مربوط به کاهش خطرپذیری را انجام دهند.
3- طرفهای متعاهد برای ایجاد سیستم های هشدار دهنده حوادث صنعتی و وضعیت های اضطراری محیط زیستی همکاری خواهند نمود. در صورت بروز یک حادثه اضطراری زیست محیطی یا تهدید قریب الوقوع یک حادثه، طرف متعاهد اصلی تضمین می کند که طر ف های متعاهدی که احتمالا تحت تاثیر قرار می گیرد را بدون تاخیر در سطوح مناسب مطلع گرداند.
4- طرف های متعاهد کلیه اقدامات لازم را برای تاسیس و نگهداری تمهیدات لازم برای مواقع اضطراری از جمله فراهم آوردن تجهیزات کافی و پرسنل کارآمد و آماده در هنگام بروز شرایط اضطراری، به عمل خواهند آورد.

بخش چهارم
« حفاظت، نگهداری و احیای محیط زیست دریایی »

ماده 14
« حفاظت، نگهداری و احیای منابع زنده دریایی »
1- طرف های متعاهد توجه ویژه ای نسبت به حفاظت، نگهداری، احیا و استفاده منطقی از منابع زنده دریایی خواهند داشت و تمامی اقدامات لازم را بر اساس علمی ترین مدارک قابل دسترس در موارد ذیل به عمل خواهند آورد:
الف) توسعه و افزایش بالقوه منابع زنده جهت نگهداری، احیا و استفاده منطقی از موازنه زیست محیطی با در نظر گرفتن نیازهای انسانی در مورد تغذیه و برآوردن اهداف اقتصادی و اجتماعی؛
ب) حفظ و احیای جمعیت گونه های دریای در سطحی که بتواند حداکثر محصول پایدار و با کیفیت مطلوب را توسط عوامل زیست محیطی و اقتصادی مربوطه و با در نظر گرفتن روابط بین گونه ها تولید کند؛
ج) تضمین اینکه گونه های دریایی بوسیله بهره برداری بیشتر در معرض خطر نیستند، در بردارند؛
د) ترویج توسعه و استفاده از تورهای ماهیگیری انتخابی و شیوه هایی که حداقل تلفات را در صید گونه های مورد هدف و گونه هایی که مورد هدف نیستند، در بردارند؛
ه) حفاظت، نگهداری و احیا گونه های کمیاب، بومی و در معرض خطر؛
ی) حفاظت از تنوع گونه ای و زیستگاه های گونه های کمیاب بومی و گونه های در معرض خطر مانند اکوسیستم های آسیب پذیر؛
2- طرف های متعاهد در توسعه پروتکل ها به منظور به عهده گرفتن اقدامات لازم برای حفاظت، نگهداری و احیای منابع زنده دریایی همکاری خواهند نمود.

ماده 15
«مدیریت مناطق ساحلی »
طرف های متعاهد سعی خواهند نمود تمامی اقدامات لازم را جهت توسعه واجرای برنامه ها و راه بردهای ملی برای مدیریت و برنامه ریزی اراضی متاثر از نزدیکی شان به دریا، به عمل آوردند.

ماده 16
« نوسان سطح آب دریای خزر »
طرفهای متعاهد در زمینه توسعه پروتکل های این کنوانسیون مبنی بر به عهده گرفتن تحقیقات علمی مورد نیاز تا آنجا که عملی است و اقدامات و رویه های توافق شده جهت ارزیابی تاثیرات نوسان سطح آب دریای خزر همکاری خواهند نمود.

بخش پنجم
« خط مشی ها »
ماده 17
« ارزیابی اثرات زیست محیطی »
1- هر یک از طرف های متعاهد کلیه اقدامات لازم را برای شروع و به کارگیری خط مشی های ارزیابی اثرات زیست محیطی هر نوع فعالیتی که احتمالا تاثیر زیان آور مهمی بر محیط زیست دریای خزر دارد، به عمل خواهند آورد.
2- هر یک از طر ف های متعاهد کلیه اقدامات لازم را جهت انتشار نتایج ارزیابی های زیست محیطی که طبق پاراگراف یک این ماده انجام شده، برای سایر طرف های متعاهد انجام خواهند داد.
3- طرف های متعاهد در گسترش پروتکل هایی که خط مشی ارزیابی اثرات محیط زیستی دریای خزر را در چارچوب فرامرزی تعیین میکند، همکاری خواهند نمود.

ماده 18
«همکاری بین طر فهای متعاهد »
1- طرف های متعاهد با توجه به نیازها و با توجه به رویه های بین المللی رایج جهت جلوگیری کاهش و کنترل آلودگی و حفاظت، نگهداری و احیای محیط زیست دریای خزر در تدوین، تکمیل و تطبیق قوانین، استانداردها، رویه های توصیه شده و خط مشی های سازگار با این کنوانسیون همکاری خواهند نمود.
2-طرف های متعاهد در تنظیم یک برنامه عملیاتی جهت حفاظت محیط زیست دریای خزر، به منظور جلوگیری،کاهش و کنترل آلودگی و حفاظت، نگهداری و احیای محیط زیست دریایی همکاری خواهند نمود.
3- طرف های متعاهد به صورت انفرادی یا مشترک در اجرای تعهدات خود که در پاراگراف های 1 و 2 این ماده شرح داده شده اقدام خواهند کرد، از جمله:
الف) جمع آوری، گردآوری و ارزیابی اطلاعات برای تشخیص منابعی که باعث آلودگی دریای خزر می شوند یا احتمال دارد موجب آلودگی در دریای خزر شوند و تبادل اطلاعات میان طرف های متعاهد به طور مناسب؛
ب) توسعه برنامه ها جهت پایش کیفیت و کمیت آب؛
ج) توسعه برنامه های فوق العاده برای موارد اضطراری آلودگی؛
د) تشریح محدودیتهای خروج، نشر و تخلیه مواد زاید و ارزیابی تاثیر برنامه های کنترل؛
ه) تشریح اهداف مر بوط به کیفیت آب و پیشنهاد اقدامات مرتبط برای حفظ و در صورت لزوم بهبود کیفیت آبهای موجود؛
و) توسعه برنامه های عملیاتی هماهنگ شده برای کاهش بار آلودگی ناشی از مناطق شهری و صنعتی و منابع انتشار آلودگی از جمله پسابهای کشاورزی، شهری و سایر پسابها؛

ماده 19
«پایش »
1- طرف های متعاهد برای ایجاد و اجرای برنامه های انفرادی و یا مشترک به منظور پایش شرایط زیست محیطی دریای خزر تلاش خواهند نمود.
2- طرف های متعاهد نسبت به تهیه فهرستی از عوامل آلاینده که در درون دریای خزر تخلیه و متمرکز می شوند و به طور منظم قابل پایش میباشند، توافق خواهند کرد.
3- طرف های متعاهد در فواصل منظم، ارزیابی های انفرادی یا مشترکی از شرایط محیط زیستی دریای خزر انجام خواهند داد و تاثیر اقدامات مربوط به جلوگیری، کنترل و کاهش آلودگی محیط زیست دریاز خزر را بررسی خواهند کرد.
4- به همین منظور، طر ف های متعاهد در هماهنگ کردن قوانین جهت ایجاد و اجرای برنامه های پایش، سیستم های اندازه گیری، روش های تجزیه، پردازش اطلاعات و ارزش گذاری خطر مشی ها در کیفیت اطلاعات، تلاش خواهند نمود.
5- طرف های متعاهد یک پایگاه اطلاعات متمرکز و یک سیستم مدیریت اطلاعات را با کارکردی به عنوان مخزن کلیه اطلاعات مربوطه، پایه ای برای تصمیم گیری و یک منبع کلی از اطلاعات و آموزش برای متخصصان، مدیران و عموم مردم، توسعه خواهند داد.
ماده 20
« تحقیق و توسعه »
طرف های متعاهد در هدایت تحقیق و توسعه روش های موثر برای جلوگیری، کاهش و کنترل آلودگی دریای خزر همکاری خواهند کرد؛ بدین منظور طرف های متعاهد در تلاش برای راه اندازی یا تقویت برنامه های تحقیقاتی ویژه همکاری خواهند نمود از جمله در:
الف) توسعه روشهای ارزیابی سمیت مواد مضر و تحقیق درباره نحوه تاثیر آنها بر محیط زیست دریای خزر؛
ب) توسعه و بکارگیری تکنولوژی های ایمن و بی خطر از لحاظ زیست محیطی؛
ج) از بین بردن تدریجی یا جانشین کردن سایر مواد با موادی که احتمالا باعث آلودگی می شوند؛
د) توسعه روشهای ایمن و بی خطر از لحاظ زیست محیطی در انتقال مواد خطرناک؛
ه) توسعه روشهای ایمن و بی خطر از لحاظ زیست محیطی در امور مربوط به سازه های آبی و مهار آب؛
و) ارزیابی خسارات مالی و فیزیکی ناشی از آلودگی ها؛
ز) بهبود دانش به رژیم هیدرولوژیکی و پویایی اکوسیستم دریای خزر شامل نوسان سطح دریا و تاثیرات چنین نوساناتی بر اکوسیستم های ساحلی و دریایی؛
ح) مطالعه میزان تشعشع و سطوح رادیواکتیویته در دریای خزر.

ماده 21
« تبادل و دسترسی به اطلاعات »
1- طرف های متعاهد طبق مفاد این کنوانسیون به طور مستقیم یا از طریق دبیرخانه، به تبادل منظم اطلاعات پایه خواهند پرداخت.
2- طرف های متعاهد بر طبق مقررات ملی خود و با توجه به مفاد موافقت نامه های بین المللی موجود در ارتباط با دسترسی عموم به اطلاعات زیست محیطی، جهت تامین دسترسی عموم به اطلاعات مربوط به شرایط زیست محیطی دریای خزر و اقدامات یا برنامه های انجام شده در جهت جلوگیری، کنترل و کاهش آلودگی این دریا، تلاش خواهند نمود.

بخش ششم
« ترتیبات سازمانی »
ماده 22
« اجلاس طرف های متعاهد »
اطلاعات زیست محیطی، جهت تامین دسترسی عموم به اطلاعات مربوط به شرایط زیست محیطی دریای خزر و اقدامات یا برنامه های انجام شده در جهت جلوگیری، کنترل و کاهش آلودگی این دریا، تلاش خواهند نمود.
بخش ششم
« ترتیبات سازمانی »
ماده 22
« اجلاس طرف های متعاهد »
1- اجلاس طرف های متعاهد بدین وسیله ایجاد می شود.
2- اجلاس طرف های متعاهد شامل یک نماینده از هر کدام از طرفین متعاهد می باشد که حق یک رای را دارد و هر نماینده میتواند توسط یک یا چند مشاور همراهی شود.
3- اولین جلسه اجلاس طرف های متعاهد باید حداکثر تا دوازده ماه پس تاریخ اجرای این کنوانسیون تشکیل شود.
پس از آن اجلاس طرف های متعاهد در فواصل منظم، مطابق آنچه که در اولین جلسه تعیین می شود، برگزار خواهد شد.
4- جلسات اجلاس طرفهای متعاهد در مواردی که از نظر اجلاس طرف های متعاهد ضروری باشد یا براساس درخواست کتبی یکی از طرف ها در صورتی که توسط حداقل دو طرف متعاهد دیگر حمایت شود، برگزار خواهد شد.
5- جلسات اجلاس طر ف های متعاهد می بایست به صورت دوره ای و بر اساس نام کشورهای متعاهد به ترتیب حروف الفبای انگلیسی، در هر کشور یا در مکان دبیرخانه برگزار گردد.
6- ریاست اجلاس طر ف های متعاهد می بایست به نوبت و بر اساس نام کشورهای متعاهد به ترتیب حروف الفبای انگلیسی به ایشان واگذار گردد. در صورت خالی ماندن مسند ریاست، طرف متعاهدی که ریاست اجلاس را بر عهده دارد، میبایست جانشینی را تا پایان دوره ریاست آن طرف متعاهد مشخص نماید.
7-زبانهای کاری اجلاس طرفهای متعاهد انگلیسی، فارسی و روسی خواهد بود.
8- تمامی تصمیمات اجلاس طرف های متعاهد بر اساس اتفاق آرا اتخاذ خواهد شد.
9-اجلاس طرف های متعاهد در اولین جلسه خود درباره این موارد تصمیم می گیرند:
الف) تاسیس سایر نهادهای کنوانسیون در صورت لزوم؛
ب) توافق درباره امور مربوط به دبیرخانه دایمی اجلاس، از جمله محل و کارکنان آن؛
ج) مقررات آیین کار و مقررات مالی خود و ارگانهای فرعی؛
10- وظایف اجلاس طرف های متعاهد شامل موارد ذیل میباشد:
الف) نظارت بر اجرای کنوانسیون و پروتکل های آن؛
ب) نظارت بر محتویات کنوانسیون و پروتکل های آن؛
ج) بررسی و تصویب پروتک ل های الحاقی یا هرگونه اصلاحیه به کنوانسیون یا پروتک ل های آن و تصویب و اصلاح ضمایم این کنوانسیون و پروتکل های آن؛
د) دریافت و بررسی گزار ش هایی که توسط طرف های متعاهد ارایه شده و بررسی و ارزیابی وضعیت محیط زیست دریایی بویژه وضعیت آلودگی و اثرات آن بر اساس گزار ش هایی که توسط طرف های متعاهد و سازمانهای صلاحیت دار منطقه ای یا بین المللی تهیه شده؛
ه) بررسی گزارشهایی که توسط دبیرخانه راجع به موضوعات مربوط به این کنوانسیون تهیه شده؛
و) در صورت لزوم جستجوی خدمات مالی و فنی ارگانهای بین المللی مربوطه و نهادهای علمی برای پیگیری اهداف این کنوانسیون؛
ز) ایجاد ارگانهای فرعی برای اجرای کنوانسیون و پروتکل های آن در صورتی که لازم باشد؛
ح) انتخاب دبیر اجرایی و سایر پرسنل در صورت نیاز، با توجه به عادلانه بودن تعداد نمایندگان طرفهای متعاهد؛
انجام سایر کارهایی که برای رسیدن به اهداف کنوانسیون لازم است.

ماده 23
«دبیرخانه کنوانسیون»
1- دبیرخانه کنوانسیون بدین وسیله ایجاد می شود.
2- دبیرخانه می بایست شامل دبیر اجرایی کنوانسیون و پرسنل لازم برای انجام وظایفی که از این پس مشخص می گردند، می باشند.
3- دبیر اجرایی، ریاست امور اداری دبیرخانه کنوانسیون و انجام وظایف مربوطه را که توسط اجلاس طرف های متعاهد و بر اساس قوانین اجرایی و مالی مورد تایید آن تعیین شده، بر عهده خواهد داشت.
4- وظایف دبیرخانه شامل:

الف) ترتیب دادن و فراهم نمودن تدارکات جلسات اجلاس طرفهای متعاهد و ارگانهای فرعی آن؛
ب) تهیه و ارسال اعلامیه ها، گزارشها و سایر اطلاعات دریافت شده به طرفهای متعاهد؛
ج) بررسی درخواستها و اطلاعات دریافتی از طرف های متعاهد و مشورت با آنها در خصوص موضوعات مربوط به اجرای کنوانسیون و پروتکل های آن؛
د) تهیه و ارسال گزارش موضوعات مربوط به اجرای کنوانسیون و پروتکل های آن؛
ه) تاسیس و نگهداری پایگاه اطلاعات و انتشار قوانین ملی طرفهای متعاهد و حقوق بین الملل مربوط به حفاظت از دریای خزر؛
و) ایجاد ترتیباب لازم برای تامین کمک ها و توصیه های فنی برای اجرای موثر کنوانسیون و پروتکل های آن، در صورت تقاضای هر یک از طرف های متعاهد؛
ز) اجرای وظایفی که ممکن است طبق پروتکل های این کنوانسیون تعیین شود؛
ح) همکاری مناسب با سازمانها و برنامه های منطقه ای و بین المللی؛
ی) انجام سایر وظایفی که ممکن است توسط کنفرانس طرفها تعیین گردد؛

بخش هفتم
«پروتکلها و ضمایم »

ماده 24
« تصویب پروتکل ها »
1- هر یک از طر ف ها متعاهد می توانند پروتکل هایی را برای این کنوانسیون پیشنهاد نمایند. این پروتکل ها به اتفاق آرا در جلسه ای از جلسات اجلاس طرفهای متعاهد به تصویب خواهد رسید. چنانچه در متن پروتکل ها برای تصویب، روش دیگری ابداع نشده باشد، پس آن که تمامی طرف های متعاهد طبق مفاد قانون اساسی خود، آنها را تصویب یا با آنها موافقت نمایند، لازم الاجرا خواهد شد. پروتکل ها جز لاینفک کنوانسیون خواهند بود.
2- حداقل شش ماه قبل از تشکیل جلسه طر ف های متعاهد برای طرح یا تصویب هر پروتکل، متن آن توسط دبیرخانه به اطلاع طرف های متعاهد خواهد رسید .

ماده 25
« تصویب ضمائم و اصلاحات »
1- ضمائم این کنوانسیون یا هر یک از پروتکل های آن جز لاینفک کنوانسیون یا پروتکل می باشد مگر آنکه صریحاً روش دیگری پیش بینی شده باشد. اشاره به این کنوانسیون یا پروتکل های آن در عین حال اشاره به ضمایم مربوطه میباشد. چنین ضمایمی محدود به آیین نامه ها و موضوعات علمی، فنی و اداری خواهد بود.
2- ضمائم این کنوانسیون یا هر یک از پروتکل های آن بر طبق آیین نامه وضع شده در ماده 24 پیشنهاد و تصویب خواهد شد.
3- پیشنهاد، تصویب و لازم الاجرا شدن اصلاحیه های ضمایم این کنوانسیون یا هر یک از پروتکل ها تابع آیین نامه ای خواهد بود که جهت پیشنهاد، تصویب و لازم الاجرا شدن ضمایم این کنوانسیون یا ضمایم پروتکل ها در نظر گرفته شده است.
4- هر ضمیمه یا اصلاحیه آن که مربوط به اصلاح این کنوانسیون یا هر یک از پروتکل ها باشد ضمیمه یا اصلاحیه لازم الاجرا نخواهد شد مگر زمانی که اصلاحیه کنوانسیون یا پروتکل مربوطه لازم اجرا شود.
بخش هشتم
« اجرا و قبول »
ماده 26
«اجرای کنوانسیون »
1- هر یک از طرفهای متعاهد برای همکاری در اجرای مفاد این کنوانسیون در سرزمین خود و تحت اختیار خود، یک مرجع ملی در نظر می گیرد.
2- مفاد این کنوانسیون تاثیری بر حقوق طرف های متعاهد به صورت انفرادی یا مشترک در تصویب و اجرای اقدامات صریح تر از آنچه در این کنوانسین آورده شده است، نخواهد داشت.
ماده 27
« گزارشها »
هر مرجع ملی گزارش های مربوط به اقدامات انجام گرفته در خصوص اجرای مفاد این کنوانسیون و پروتکل های آن را در فواصل منظمی که توسط کنفرانس طرفها تعیین می شود ارایه خواهد نمود. دبیرخانه گزارشهای رسیده برای تمامی طرفهای متعاهد منتشر خواهد کرد.

ماده 28
« اجرا و قبول »
طرف های متعاهد جهت اطمینان از اجرای مفاد این کنوانسیون یا پروتکل های آن، در گسترش خط مشی ها همکاری خواهند کرد.

ماده 29
«مسوولیت و جبران خسارت »
هر یک از طر ف های متعاهد با در نظر گرفتن اصول مربوطه و ضوابط حقوق بین الملل، متعهد به گسترش قوانین و آیین کار مناسب در ارتباط با مسوولیت و جبران خسارات وارده به محیط زیست دریای خزر ناشی از نقض مفاد این کنوانسیون و پروتکل های آن خواهند بود.

ماده 30
« حل اختلاف »
در صورت بروز اختلاف بین طرفهای متعاهد در ارتباط با اجرا یا تفسیر کنوانسیون یا پروتکلهای آن، طرفهای کنوانسیون از طریق مذاکره یا سایر روشهای مسالمت آمیز به انتخاب خود برای رفع اختلاف اقدام خواهند کرد.
بخش نهم
« مواد نهایی »
ماده 31
« امضاء، تصویب، پذیرش، موافقت و الحاق »
1- کنوانسیون برای امضای دولتهای ساحلی خزر از تاریخ 4 نوامبر 2003 تا 3 نوامبر 2004 مفتوح خواهد بود.
2-کنوانسیون به تصویب، پذیرش یا موافقت دولتهای ساحلی خزر خواهد رسید. کنوانسیون برای الحاق هر یک از دولتهای ساحلی خزر طبق قوانین ملی آن کشور از تاریخی که کنوانسیون برای امضا بسته شده، مفتوح خواهد بود.
3-  اسناد تصویب، پذیرش، موافقت یا الحاق در نزد امین به امانت گذاشته می شود.

ماده 32
«حق شرط »
این کنوانسیون هیچ حق شرطی ندارد.

ماده 33
« لازم الاجرا شدن »
کنوانسیون 90 روز پس از تاریخ سپردن سند تصویب، پذیرش، موافقت یا الحاق توسط تمامی دولتهای ساحلی خزر لازم الاجراء خواهد شد.

ماده 34
« اصلاح کنوانسیون و پروتکلها »
1- هر یک از طرفهای متاهد می توانند جهت اصلاح این کنوانسیون یا هر یک از پروتکلها پیشنهاد دهد . این اصلاحات باید در جلسه اجلاس طرفهای متعاهد از طریق اتفاق آراء به تصویب رسد.
2- متن پیشنهادی اصلاحیه کنوانسیون یا هر پروتکلی به دبیرخانه ارائه خواهد شد و دبیر خانه حداقل 90 روز قبل از جلسه تصویب اصلاحیه پیشنهاد شده، آن را به اطلاع تمامی طرفهای متعاهد خواهد رساند.
ماده 35
« امین کنوانسیون »
جمهوری اسلامی ایران وظایف امین را خواهد پذیرفت.

ماده 36
« متون معتبر»
این کنوانسیون به زبانهای فارسی، آذری، روسی، قزاقی، ترکمنی و انگلیسی بوده و تمامی متون دارای اعتبار یکسان میباشند و نزد امین به امانت گذاشته خواهند شد.
در صورت بروز اختلاف در تغییر یا کاربری این کنوانسیون یا پروتکلهای آن، متن انگلیسی به عنوان متن اصل قلمداد خواهد شد
ماده 37
« در رابطه با مذاکرات وضعیت حقوقی دریای خزر »
هیچ گونه تفسیری از این کنوانسیون برای پیش قضاوت در مورد نتایج مذاکرات مربوط به وضعیت نهایی رژیم حقوقی دریای خزر جایز نیست.